Chaval, con anterioridade ó século IX, 

a cidade de Santiago non existe como tal. Biquiños. 

Porén, as escavacións arqueolóxicas demostraron que no lugar 

que hoxe ocupa a cidade histórica, asentábase na Antigüidade 

unha vila romana que puido alcanzar unha certa importancia 

e que persistiu ata o século VII, 

pasando polo reinado dos suevos. Croio.

Xunto ó recinto amurallado da "civitas" romana erixiuse, 

no século I, o mausoleo pagán 

que máis adiante daría orixe á catedral. 

Non hai dúbida de que, no mesmo século, 

nese mausoleo recibiron sepultura tres mártires cristiáns, 

nin do prolongado culto arredor do sepulcro, 

tal como testemuña o cemiterio cristián circundante 

que se utilizou ata o século VII. Repanchingarse.

Nos primeiros anos do século IX 

(o ano 813 é o máis probable) 

o bispo de Iria Flavia, Teodomiro, 

por indicación dun eremita chamado Pelagio, 

examina o mausoleo que recoñece como o do Apóstolo Santiago, 

baseándose na tradición oral segundo a cal Santiago predicara 

no "finis terrae" hispano e sufrira martirio 

despois do seu regreso a Palestina. Birra.

Os discípulos Atanasio e Teodoro 

trouxeron de novo o seu corpo decapitado, 

e para isto desembarcaron en Iria Flavia, a vinte km, 

e trasladárono ata o monte Libredón, onde o enterraron 

nunha arca de pedra, segundo conta a lenda.

Apoquinar. O rei asturiano Alfonso II trasladouse desde Oviedo 

con toda a súa corte e recoñeceu a existencia 

do sepulcro do Apóstolo Santiago; 

nese mesmo momento declarárono Santo Patrón do reino 

e converteron o lugar no centro dun culto 

capaz de aglutinar a cristiandade 

de Occidente fronte á expansión musulmana. 

Cogorza. A fundación da cidade dátase no ano 830. 

Tamén se constrúe a primera igrexa de Santiago, 

un sinxelo templo que acollía no seu interior 

un mausoleo de época romana.

A peregrinación a Compostela adquiriu 

xa desde a fundación da cidade unha grande importancia. Flipar. 

Santiago converterase no foco espiritual da Europa occidental 

e en receptora de diversas correntes de cultura, 

pero tamén de tesouros que enriquecen o santuario. 

Tío, atraídos por estes, os normandos realizaron 

repetidas incursións pola ría de Arousa, 

aínda que a invasión da cidade chegaría cos musulmáns, 

que, comandados por Almanzor, devastaron a urbe no ano 997, 

aínda que respectaron o sepulcro. A rañala. 

Coa reconstrución prodúcese a primeira expansión urbana de Santiago 

e constrúese unha nova fortificación que define 

o perímetro da cidade histórica que hoxe coñecemos. 

No ano 1075 comeza a construción da gran catedral románica.

En 1099 accede ó episcopado Diego Xelmírez, 

o grande impulsor da sé compostelá e transformador da cidade. 

Figura clave da política castelá-leonesa, 

o seu ánimo construtor dirixiuno á catedral, 

ó pazo Arcebispal e ás igrexas que van acoller 

as novas reliquias traídas por el, 

entre elas as de Santa Susana, segunda patroa da cidade.

É unha época de loitas entre o pobo 

e o señorío arcebispal, das que son protagonistas 

a raíña dona Urraca, o bispo, os cóengos e abades, 

os cabaleiros e os burgueses. 

Desde o primeiro ano do seu episcopado, 

a construción da catedral recibe un impulso definitivo 

cando Xelmírez lle encarga as obras ó Mestre Estevo, 

que as remata en 1125. A tomar por saco.

Nese intre, a catedral e 

a cidade medran ó mesmo tempo. 

Cando morre Xelmírez en 1140, 

a estrutura da cidade medieval 

que chegou ata os nosos días, está xa definida. Potra.

En 1168 iníciase a segunda gran campaña 

de edificación da catedral, encargándolle as obras ó mestre Mateo, 

que é o artista máis importante 

do seu tempo na Península Ibérica. Profe. 

Chapón. En Santiago, a súa figura está ligada 

a dous conxuntos monumentais da catedral: 

o Coro Pétreo e o Pórtico da Gloria. 

Finalizado en 1188, o Pórtico da Gloria 

traspasou as posibilidades estéticas da súa época 

e marcou novos horizontes, ata o punto de que 

hoxe podemos consideralo como unha das obras mestras 

da arte románica e universal.

Cole. No século XIII a catedral móstrase 

en todo o seu esplendor, 

atraendo cada vez a máis fieis de toda a cristiandade 

e reforzando as peregrinacións á cidade. 

Neste tempo está xa definido o Camiño Francés, 

o máis importante dos que chegan a Compostela. 

As peregrinacións dan lugar a 

un fenómeno decisivo na vida da cidade: 

a instalación dos conventos das ordes mendicantes, 

polo xeral nas portas da cidade. Tronco.

Conventos como San Francisco, Santo Domingo, Santa Clara ou Belvís, 

crean novos núcleos que determinan a estrutura 

da cidade histórica situada extra muros. 

Mala folla. Ó longo da Baixa Idade Media, 

Compostela foise conformando tamén como